Παρασκευή 30 Ιουλίου 2010

Το υποτιθέμενο τέλος του Ελληνισμού.

Σε εποχές κρίσης και δοκιμασίας, όπως είναι η εποχή που διανύουμε, οφείλουμε και είναι αναγκαίο να εμποδίζουμε την κυριαρχία της απαισιοδοξίας και της ζοφερής αντίληψης για την πραγματικότητα και το μέλλον μας ως ιστορικού λαού. Αν μπορούμε και όσο μπορούμε, οφείλουμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και τον λαό μας από την απογοήτευση, τον πανικό και την παραίτηση.
Σε αυτό δεν συμφωνούν όλοι. Σήμερα, πολλοί από τους επαγγελματίες της πληροφόρησης εξαπολύουν καθημερινά τρόμο και πανικό. Ο,τιδήποτε θετικό, ό,τι επέτυχε ο μόχθος, η καλαισθησία και η αγάπη του Έλληνα, αγνοείται. Οι δυσχέρειες του παρόντος εμφανίζονται ως ολοκληρωτικές καταστροφές από τις οποίες δεν υπάρχει σωτηρία. Θέλουν να μας πείσουν ότι δεν έχουμε κανένα μέλλον. Πολλοί βάλθηκαν να βεβαιώνουν ότι είμαστε αποτυχημένοι ως λαός, άξιοι για τα χειρότερα.
Παράλληλα, μερίδα των διανοούμενών μας έχει επιδοθεί σε μια προσπάθεια συνολικής αποδόμησης. Όλα έχουν τεθεί σε αμφισβήτηση. Η εθνική μας ταυτότητα, καρπός μακραίωνων διεργασιών και σφυρηλατημένη μέσα στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες μας, έχει τεθεί σε αμφιβολία. Η ιστορική μας συνέχεια απορρίπτεται. Η κρατική μας υπόσταση απαξιώνεται. Η αποδόμηση μεθοδεύεται στην παιδεία μας. Έτσι, η στυγνή, βάρβαρη και τυραννική Οθωμανική Αυτοκρατορία παίρνει άφεση αμαρτιών. Ακόμη και, η αδιανόητη πριν λίγο καιρό, υπαγωγή μας στη εκκολαπτόμενη νεοοθωμανική τάξη εμφανίζεται ως μια κάποια λύση.


Όμως, την πιο χαρακτηριστική εκδήλωση αυτής της καταθλιπτικής λατρείας αποτελεί η συστηματική προβολή της αποτρόπαιας και υβριστικής αιτίασης για το υποτιθέμενο ιστορικό τέλος του Ελληνισμού. Πρόκειται για τη μόνιμη και σταθερή επωδό των επιφυλλίδων του κ. Χρήστου Γιανναρά που φιλοξενούνται κάθε Κυριακή στην «Καθημερινή».
Ο κ. Γιανναράς έχει διατυπώσει πειστικές αναλύσεις για την πνευματική και ιδεολογική πραγματικότητα του Νέου Ελληνισμού κατά την κρίσιμη περίοδο πριν και μετά την ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους, τις οποίες συνδέει με την κατά τη γνώμη του απώλεια των πολιτισμικών χαρακτηριστικών του Νέου Ελληνισμού. Αυτό, χωρίς να αποτελεί απόδειξη, ερμηνεύεται, πάντα κατά τον κ.Γιανναρά, ως ένδειξη του ιστορικού τέλους του ελληνικού κόσμου. Και μάλιστα επαναλαμβάνεται με τρόπο επίμονο και ενοχλητικό. Ακόμη, και σε πανηγυρική ραδιοφωνική ομιλία του για την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης ο κ.Γιανναράς δεν δίστασε να συμπληρώσει την ανάλυσή του με ένα άλμα που διατυμπάνιζε το ιστορικό μας τέλος.


Οπωσδήποτε, οι αναλύσεις του κ. Γιανναρά αρνούνται στους σύγχρονους Έλληνες την επιβίωση των χαρακτηριστικών εκείνων που κατέστησαν τους Έλληνες ιστορικό λαό. Αποσιωπάται έτσι η ζώσα αντίληψή μας για την αξία της προσωπικής ελευθερίας, η έμπρακτη περιφρόνηση κάθε οργανωμένης καταπίεσης, η απόρριψη της απαίτησης του λογικού να συλλάβει και να χρησιμοποιήσει το πραγματικό, η έντονη τάση για αναγωγή από το εμπειρικό στο νοητικό, η αίσθηση του τραγικού και πολλά άλλα. Όπως αποσιωπάται η εξάντληση του ενδογενούς δυναμικού της Δύσης που ενδέχεται να φέρει σε αναπάντεχη εξέλιξη την αντιπαράθεσή μας μαζί της. Άλλωστε, η αλλοτρίωση του Νέου Ελληνισμού θεωρείται από τον κ. Γιανναρά ως καθοριστικό φαινόμενο που επισφραγίζει το τέλος μας και όχι ως αναστρέψιμη και συγκυριακή κρίση ταυτότητας.


Να υποθέσουμε ότι αυτός είναι ένας τρόπος για να συγκλονιστούμε, να ανησυχήσουμε και να αναλάβουμε να διορθώσουμε τα πράγματα; Σίγουρα η αδιέξοδη απελπισία και η ζοφερή απογοήτευση δεν μπορούν να αναιρέσουν την υποτιθέμενη καταστροφή και το ιστορικό τέλος του Ελληνισμού. Και σίγουρα ο λόγος της απελπισίας δεν είναι ο πρακτικός λόγος, ο ικανός να απελευθερώσει εκείνες τις λαϊκές δυνάμεις, που θα υπερασπίσουν την πολιτισμική και την ιστορική συνέχειά μας. Ούτε είναι ένας λόγος που θα ενισχύσει την τοπικότητα και θα βοηθήσει τη συνείδηση της ιστορικότητας και την πιστοποίηση της ταυτότητας. Και βέβαια δεν είναι λόγος ικανός να αντιληφθεί και να υποστηρίξει ό,τι είναι θετικό και ελπιδοφόρο.


Εκείνο που βέβαια χρειάζεται είναι ο λόγος, ο υποχρεωμένος από τη φύση του να προσεγγίσει τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως χώρα, ως έθνος και ως πολιτισμός. Με άλλα λόγια, χρειάζεται αυτό που ήδη σε ανάλογες στιγμές της ιστορίας μας αναδύθηκε ως αναγεννητικό αίτημα. Δηλαδή, τις αυθόρμητες εκείνες αντιδράσεις που οδηγούν στην αυτοσυνειδησία και την ανάληψη δράσης, όπως η ριζική αναμόρφωση της παιδείας και η ίδρυση χιλιάδων σχολείων σε παλαιότερες εποχές ή η ανάπτυξη του ευεργετισμού και η προσφορά αυτών που ανακαλύπτουν ένα νόημα σε κάτι πιο σπουδαίο από τους ίδιους τους εαυτούς τους. Και αναφέρομαι στην τεράστια παράδοση, την μακραίωνη ιστορία και γλώσσα, τη γιγαντιαία πνευματική δημιουργία και τα πλήθη των παραδειγμάτων και των προτύπων.


Εμείς πιστεύουμε ότι η επιμονή στην αποτρόπαιη αντίληψη για το υποτιθέμενο τέλος του Ελληνισμού είναι βλαπτική και ότι εκείνο που χρειαζόμαστε είναι η θετική πιστοποίηση, που θα μας οδηγήσει στην αποκάλυψη παραδειγμάτων. Ό,τι θα υποστηρίξει την αξιοπρέπεια του λαού μας και την πίστη του στο μέλλον. Όχι η ζοφερή επιβεβαίωση ότι όλα έχουν καταρρεύσει.

Δευτέρα 19 Ιουλίου 2010

Το φρόνημά μας και ποιοί θα το υπερασπίσουν.


«Δυστυχισμένοι, τι περιμένετε! Φύγετε στις εσχατιές της γης για να γλυτώσετε!»

Έτσι άρχιζε ο χρησμός, που το πανικόβλητο Μαντείο των Δελφών παρέδωσε στους αποσβολωμένους Αθηναίους τις τρομερές μέρες, κατά τις οποίες η ασιατική πανστρατιά κατέβαινε προς τις Θερμοπύλες.

Οι δύο Αθηναίοι θεοπρόποι αρνήθηκαν να παραλάβουν τον χρησμό και έπεσαν ικέτες ζητώντας από την Πυθία ευνοϊκότερη απάντηση. Τότε μόνο δόθηκε –με παράβαση των κανόνων– ο περίφημος χρησμός για το ξύλινο τείχος και τη Σαλαμίνα. Οι θεοπρόποι αρνήθηκαν να μεταφέρουν πριν τη ναυμαχία στους Αθηναίους τον λόγο του πανικού και της ηττοπάθειας, τραυματίζοντας το φρόνημα των Ελλήνων.

Το ίδιο φρόνημα διακρίνουμε και στην ένδοξη πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Με χαρακτηριστική τραγικότητα ο τελευταίος Αυτοκράτορας και οι συμπολεμιστές του αρνούνται να υποταχθούν στη λογική των αριθμών και της δύναμης. Έτσι, την αυγή της 29ης Μαΐου 1453 γεννιέται στην Πύλη του Ρωμανού η Μεγάλη Ιδέα, ιδεολογία αντιστασιακή και απελευθερωτική, που μας κράτησε ακλόνητους κατά την Τουρκοκρατία.

Με ανάλογη ένταση και την ίδια έμφαση το ελληνικό στρατηγείο θα απορρίψει την απαίτηση των Άγγλων για εγκατάλειψη της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης τον Ιανουάριο του 1941 και θα δώσει την απέλπιδα Μάχη των Οχυρών, ενισχύοντας το αντιστασιακό μας φρόνημα.

Τα λέω αυτά, τα γνωστά και χιλιοειπωμένα, σαν πρόχειρα παραδείγματα του φρονήματος που παραμένει ζωντανό, επίμονο και μαχητικό στην αρχαία, τη μέση και τη νεώτερη ιστορία μας. Ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ιστορικής ιδιομορφίας μας εκδηλώνονται οι ποικίλες επιβολές, που σταθερά συνοδεύουν την ιστορική πορεία μας μέσα σε ένα κόσμο εν πολλοίς άξενο και συνήθως εχθρικό.

Μετά από αυτά, ποιος και πώς μπορεί να μιλήσει αξιόπιστα για το φρόνημά μας; Και, μάλιστα, ποιος μπορεί και πώς να μας πείσει ότι τέτοιο φρόνημα δεν υπάρχει πλέον σήμερα στην Ελλάδα.

Και όμως, ο κ. Χρήστος Γιανναράς στη χθεσινή επιφυλλίδα του στην Καθημερινή (18.7.2010) αυτό ακριβώς προσπαθεί να αποδείξει: την παντελή έλλειψη φρονήματος από τη σημερινή Ελλάδα. Μάλιστα, ο κ. Γιανναράς φαίνεται να βιάζεται να βοηθήσει μηδενιστικά στην υπονόμευση του όποιου φρονήματος. Η σημερινή κατάσταση, που χαρακτηρίζουν η κρίση του πολιτικού μας συστήματος και η δημοσιονομική οικονομική κρίση, παρουσιάζεται ως αδιέξοδη καταστροφή. Η ελληνική πραγματικότητα διατραγωδείται ως τελική καταστροφή, από την οποία δεν υπάρχει διέξοδος. Όλα εμφανίζονται ζοφερά και χωρίς ελπίδα. Είμαστε λαός που δεν μπορεί να κατορθώσει τίποτε. Ακόμη και ο Ντίκενς επιστρατεύεται για να περιγράψει την απανθρωπία του σύγχρονου ελληνικού οικονομικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για μία κόλαση, για την οποία θα πρέπει σίγουρα να είμαστε όλοι ένοχοι και από την οποία δεν υπάρχει σωτηρία.

Πώς λοιπόν να μιλήσουμε για φρόνημα μετά την εικόνα που με αμετροέπεια μας παρουσιάζεται; Και τί είδους φρόνημα θα υπερασπίσει τη διατήρηση αυτής της πραγματικότητας; Μια μηδενιστική, απαξιωτική αίσθηση διαπερνά όλο το κείμενο. Προφανώς ο συγγραφέας δεν αγαπά το αντικείμενό του.

Όμως, «Όπου δεν μπορείς να αγαπάς. Δεν μένεις. Περνάς!»

Και τα λέω αυτά γιατί φοβούμαι ότι οι επαναλαμβανόμενες διαπιστώσεις για το ιστορικό τέλος του Ελληνισμού θα αποκτήσουν με τις συχνές επαναλήψεις σημειολογικό χαρακτήρα και θα είναι τελικά βλαπτικές. Αφού ακόμη και αν αυτό ήταν αλήθεια –που δεν είναι– δεν θα έπρεπε να αναφέρεται, ή δεν θα επιτρεπόταν να αναφέρεται, ακόμη και αν συνέτρεχε κάποιος σοβαρός λόγος.

Τετάρτη 14 Ιουλίου 2010

Το πυρηνικό Ιράν.

Όλα δείχνουν ότι το Ιράν είναι αποφασισμένο να γίνει, αργά ή γρήγορα, η δέκατη πυρηνική δύναμη. Ακόμη και αν χτυπηθούν τελικά οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η χώρα αυτή μοιάζει αποφασισμένη να επιμείνει και να επιτύχει τους στόχους της, έστω και με καθυστέρηση κάποιων ετών. Αυτό θα αποτελέσει μια διπλωματική ήττα για τις ΗΠΑ, καθώς και πλήγμα στο γόητρο τους.

Έτσι, η επόμενη πενταετία αμφότεροι κίνδυνοι συμβατικού και πυρηνικού πολέμου στη Μέση Ανατολή θα ενταθούν. Σήμερα δεν φαίνεται μόνο δύσκολη η ανάσχεση του Ιράν αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι ένα πυρηνικό Ιράν θα είναι περισσότερο επιθετικό και αδιάλλακτο. Παράλληλα, μετά την είσοδο του Ιράν στην πυρηνική λέσχη, οι επαναστατικές ομάδες του αραβικού κόσμου και ο φανατικός ισλαμισμός θα ενισχυθούν.

Το Ιράν είναι μια ιδιόρρυθμη και πολύ ενδιαφέρουσα χώρα. Αντιδρά στην παγκόσμια πολιτισμική εξάπλωση των ΗΠΑ και είναι μια σύγχρονη θεοκρατία με επαναστατικά χαρακτηριστικά και επαναστατική πολιτική ιδεολογία, που παράλληλα επιδιώκει πρακτικές σκοπιμότητες. Ο ιδρυτής και θεωρητικός της Ισλαμικής Δημοκρατίας αγιατολλάχ Ruhollah Khomeini διατύπωσε μια ιδιόρρυθμη πολιτική θεωρία που αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως πεδίο αντιπαράθεσης καταπιεστών και καταπιεζομένων, ενώ θεωρεί το Ιράν ως τη χώρα που θα απαλλάξει τον κόσμο από την αδικία. Πρόκειται για αντιλήψεις που ξεκινούν από τη σιιτική ισλαμική κοσμοαντίληψη.

Οι Δυτικοί παρατηρητές θεωρούν το Ιράν ως την παράδοξη και ανεξήγητη επιβίωση μιας παρωχημένης θεοκρατίας που επιδιώκει φανατικά να εξαγάγει τη σιιτική επανάσταση στις γύρω χώρες. Ωστόσο, το ίδιο το Ιράν έχει κάθε λόγο να αισθάνεται απειλούμενο, πολιορκημένο και ανασφαλές. Στο κάτω-κάτω είναι οι δυτικές δυνάμεις αυτές που υπέθαλψαν την ιρακινή (και σουννιτική) επίθεση κατά του Ιράν και οι ΗΠΑ αυτές που δεν δίστασαν να επέμβουν δυναμικά στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Έτσι, ο πυρηνικός εξοπλισμός του Ιράν θεωρήθηκε ως απαραίτητο αμυντικό συμπλήρωμα κατά τις προεδρίες του Rafsanjani και του Muhammead Khatami, ενώ σήμερα o πρόεδρος Ahmadinejad και η επαναστατική Φρουρά δεν κρύβουν ότι επιδιώκουν την κυριαρχία του Ιράν στον Περσικό Κόλπο, παρά την παρουσία του 5ου αμερικανικού στόλου, ο οποίος ελλιμενίζεται στο Μπαχρέιν και παρά την ισχυρή παρουσία των ΗΠΑ στις βάσεις τους στο Μπαχρέιν, στο Κουβέιτ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και παρά την παρουσία πανίσχυρης μοίρας αεροπλανοφόρων στον Ινδικό Ωκεανό . Το Ιράν δεν επιδιώκει την εισβολή σε γειτονικά εδάφη, φιλοδοξεί όμως να καταστεί η καθοριστική δύναμη στην περιοχή και να εξασφαλίσει το θεοκρατικό καθεστώς του Κομ .

Ένα πυρηνικό Ιράν θα επιδιώξει να περιορίσει την παραγωγή πετρελαίου των γειτόνων του με σκοπό να τους αποδυναμώσει, αλλά και θα επιδιώξει να αποθαρρύνει τις ΗΠΑ από το να επεκτείνουν την παρουσία τους. Η ενδεχόμενη επέμβαση του ιρανικού καθεστώτος στην παγκόσμια ισορροπία των πετρελαίων είναι, λοιπόν, πολύ πιθανή και βέβαια πολύ επικίνδυνη. Επιπλέον, ένα πυρηνικό Ιράν θα αποκλείσει την πιθανότητα εισβολής και κατοχής των εδαφών του. Οπωσδήποτε οι διάφορες εξτρεμιστικές ομάδες θα επιδιώξουν τη συνεργασία με το Ιράν, που όμως το ίδιο δεν θα διακινδυνεύσει έναν πυρηνικό πόλεμο. Είναι βέβαιο ότι, μετά την πυρηνικοποίηση του Ιράν, το Ισραήλ θα βρίσκεται με μία αεροπορική πυρηνική δύναμη να ίπταται μονίμως για να μπορεί να χτυπήσει μέσα σε λίγα λεπτά και μάλιστα οι Ισραηλινοί θα έχουν το κίνητρο να χτυπήσουν πρώτοι. Επιπλέον, χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και η Τουρκία θα αναγκασθούν, αργά ή γρήγορα, να γίνουν μέλη της πυρηνικής λέσχης. Γι’ αυτό τα οφέλη για το Ιράν από την πυρηνικοποίησή του φαίνονται μάλλον ισχνά, τόσο ώστε να είναι πιθανό να καταλήξει το Ιράν σε αποτέλεσμα αντίθετο από αυτό που επιδιώκει.

Σε κάθε περίπτωση, τα σχέδια για κατάργηση των πυρηνικών όπλων θα παραπεμφθούν στο μακρινό μέλλον, ενώ οι ΗΠΑ θα αναγκασθούν να αναθεωρήσουν το πυρηνικό τους πρόγραμμα. Είναι μάλιστα πιθανό ότι το αμερικανικό πυρηνικό οπλοστάσιο θα πάρει νέα μορφή. Αλλά και η πυρηνικοποίηση του Ιράν, όσο και αν οι ΗΠΑ θέλουν να την εμποδίσουν, εξυπηρετεί ως ένα βαθμό τα γεωπολιτικά τους σχέδια, αφού δημιουργεί αξεπέραστες αντιθέσεις μεταξύ Αράβων και Ιράν και καθιστά την παρουσία και την επί διαιτησία των ΗΠΑ απαραίτητες.

Η πυρηνικοποίηση του Ιράν μπορεί ακόμη να επηρεάσει και τους ελληνικούς αμυντικούς σχεδιασμούς, αν η Ελλάδα βρεθεί στο βεληνεκές των περσικών βαλλιστικών συστημάτων και, ιδίως, αν η Τουρκία θεωρήσει το πυρηνικό Ιράν ως αφορμή για να γίνει και η ίδια πυρηνική δύναμη. Αλλά και η ελληνική γεωπολιτική σημασία θα αναβαθμισθεί, ενώ η Ελλάδα και η Κύπρος θα δεχθούν από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ προτάσεις συνεργασίας .

Τετάρτη 7 Ιουλίου 2010

Το"καύχημα του γένους των Γραικών "

Στις εποχές κρίσης και δοκιμασίας, όπως είναι η σημερινή, οφείλουμε να αποτρέπουμε την κυριαρχία και τη διάδοση της απαισιοδοξίας και της ζοφερής αντίληψης για τα πράγματα και για το μέλλον μας ως λαού. Όσο και όπως μπορούμε, οφείλουμε να προστατεύσουμε τον λαό μας από την απογοήτευση και την παραίτηση. Σήμερα, ο τύπος και οι έμποροι της ειδησεογραφίας εξαπολύουν κάθε μέρα τρόμο, πανικό και δαίμονες. Δαίμονες, που μας θυμίζουν αυτούς που οι ασκητές ονομάζουν μυρμηγκολέοντες. Δαίμονες δηλαδή, που είναι αδύναμοι σαν μυρμήγκια μπροστά στο φρόνημα και την πίστη, αλλά ισχυροί σαν λεοντάρια όταν το φρόνημα και η πίστη απουσιάζουν. Θέλουν να μας πείσουν ότι δεν έχουμε κανένα μέλλον. Όλοι βάλθηκαν να βεβαιώνουν ότι είμαστε αποτυχημένος λαός, άξιοι για τα χειρότερα. Η απογοήτευση και η απελπισία γεννούν τέρατα. Διανοούμενοί μας επιχειρηματολογούν για το τέλος του Ελληνισμού (!). Η εθνική μας ταυτότητα, σφυρηλατημένη μέσα στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες μας, τίθεται σε αμφισβήτηση. Η ιστορική μας συνέχεια βρίσκεται υπό συζήτηση. Η στυγνή, πρωτόγονη και τυραννική Οθωμανική Αυτοκρατορία παίρνει άφεση αμαρτιών. Ακόμη και η υποταγή και υπαγωγή μας στην εκκολαπτόμενη νεοοθωμανική τάξη εμφανίζονται ως μια κάποια λύση.


Ωστόσο, σήμερα ίσως δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για κάποιες ευκαιρίες και για δράσεις παρόμοιες με αυτές που, με τόση επιτυχία, έχουμε σε ιστορικούς καιρούς επιχειρήσει. Μέσα από τα χαλάσματα και τις καταρρεύσεις ανέρχεται και πάλι το Ελληνικόν, και αυτό δεν έχει γίνει μόνο μία φορά. Γι’ αυτό πρέπει να γνωρίζουμε.

Ας επιστρέψουμε, λοιπόν, στη λίγο γνωστή εποχή μετά την τουρκική κατάκτηση και την προσπάθεια για ανασύνταξη των ελληνικών πληθυσμών. Εμφανίζονται τότε στις ελληνικές κοινότητες συνθήκες που οδηγούν στην ανάπτυξη του ελληνικού εμπορίου, της μεταποίησης και της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Τον 18ο αιώνα μάλιστα οι ρωμαίικες κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ανέρχονται, ακμάζουν και δημιουργούν την πραγματικότητα που ονομάζουμε «καθ’ ημάς Ανατολή». Η παρασιτική Οθωμανική Αυτοκρατορία, της οποίας κύρια μέριμνα ήταν η απομύζηση των υπηκόων της, αναγκάζεται να τους παραχωρήσει κάποιες ελευθερίες. Αναδύεται ένας κόσμος στον οποίο οι Ρωμηοί, παρά την πολιτική υποταγή τους, διαθέτουν πλέον οικονομική και κοινωνική δύναμη δυσανάλογη προς τους αριθμούς τους, ώστε να αναδεικνύονται πολιτιστικά και οικονομικά κυρίαρχοι. Πρόκειται για ένα επίτευγμα πολιτισμικής τάξης: οι Έλληνες της καθ’ ημάς Ανατολής επιτυγχάνουν μορφές αστικού εκσυγχρονισμού χωρίς να χάσουν τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά. Αυτά, που συνεχίζουν να στηρίζονται στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, τον κοινοτισμό, την παιδεία, τον ευεργετισμό, το εμπόριο και την οικονομία.

Η ένταξη των υποταγμένων Ελλήνων στον τότε αναδυόμενο κόσμο, η προσαρμογή τους στην αστικοποιούμενη Ευρώπη του Διαφωτισμού και η συνδιαλλαγή τους με ίσους όρους με τη Δύση αποτελούν ακριβώς αυτά που είναι τα αιτήματα του παρόντος. Πρόκειται για επιτεύγματα που σήμερα οφείλουμε να κατανοήσουμε. Τί είναι αυτό που επιτρέπει στους επαρχιώτες Έλληνες εμπόρους των ελληνικών παροικιών, αυτούς που γεννιούνται με προϋποθέσεις αρνητικές και που στερούνται γλωσσομάθειας και σύγχρονης με την εποχή τους μόρφωσης, να επιτύχουν, να πλουτίσουν ραγδαία και να διαπρέψουν μέσα στις προηγμένες κοινωνίες της εποχής τους; Πώς γίνεται οι πάμπλουτοι έμποροι και μαικήνες της ελληνικής διασποράς να κρατούν μέσα στις επιτυχίες άσβεστο το πάθος για την πατρίδα; Πώς είναι δυνατόν οι φτωχοί αδελφοί Ζωσιμάδες από τα Γιάννενα, χωρίς μόρφωση, γνωριμίες και παρελθόν, να εμφανίζονται παντοδύναμοι στη Μόσχα, απ’ όπου κατευθύνουν το γιγαντιαίο αναμορφωτικό, φιλανθρωπικό και εκπαιδευτικό τους έργο, ώστε η αυτοκράτειρα των Ρώσων Μαρία να τους προσφωνήσει ως «καύχημα του γένους των Γραικών»; Τί οδηγεί τους Ζωσιμάδες και πώς κατορθώνουν να γίνουν, -οι ίδιοι έμποροι χωρίς μόρφωση-, εκδότες των Ελλήνων κλασσικών; Ποιές είναι οι συνθήκες και οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες ο ταπεινός έμπορος από τη Βλάστη Κοζάνης Στέργιος Δούμπας κατορθώνει μέσα σε λίγα χρόνια, χωρίς μόρφωση, καταγωγή και πλούτο, να κυριαρχεί στην καλή κοινωνία της αυτοκρατορικής Βιέννης; Πώς υπερβαίνει τα κοινωνικά, εθιμικά και πολιτισμικά εμπόδια ο γιος του Νικόλαος Δούμπας, ώστε να φθάσει να είναι μαικήνας της μουσικής ζωής της Βιέννης, στενός φίλος του Ριχάρδου Βάγκνερ και φίλος και σύμβουλος του αυτοκράτορα Φραγκίσκου-Ιωσήφ; Πώς γίνεται αυτός ο Νικόλαος Δούμπας, γιος ενός αυτοδημιούργητου ξένου εμπόρου να φθάσει να δωρίσει, στην πρωτεύουσα της μουσικής, τη Βιέννη, τη λαμπρή αίθουσα συναυλιών για την οποία η πόλη της Βιέννης είναι ακόμη σήμερα περήφανη;

Σίγουρα αυτά τα ασυνήθιστα και φαινομενικά ακατόρθωτα επιτεύγματα οφείλουμε να τα γνωρίζουμε και να τα εντάσσουμε στα σύγχρονα πλαίσια. Η προσπάθεια για εθνική δημιουργία βασίζεται σε ανάλογη προσπάθεια για εθνική αυτογνωσία.