Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2010

Ανατροπή των οικολογικών δεδομένων


Ενθουσιώδης είναι η υποδοχή που επιφύλαξαν οι πλούσιοι καταναλωτές της Σαγκάης στα πιο αντιπροσωπευτικά σύμβολα του δυτικού, ή για να κυριολεκτούμε, αμερικανικού life style.

Μέχρι πολύ πρόσφατα, το σύνολο των πολιτών της Κίνας ζούσε στο βεληνεκές των μέσων που του επέτρεπε η οικονομία του Τρίτου Κόσμου στον οποίο ανήκε η χώρα του. Όχι πλέον σήμερα. Στην κοσμοπολίτικη Σαγκάη είναι πλέον προφανές ότι το δισεκατομμύριο και πλέον των Κινέζων προσβλέπει προς ένα τρόπο ζωής , όπως αυτός των Αμερικανών. Ένα τρόπο ζωής, σύμφωνα με τον οποίο, αν όλοι τον ακολουθούσαμε, θα χρειαζόμασταν 4,5 πλανήτες όπως η Γη. Τόση είναι η έκταση και οι πόροι που χρειαζόμαστε για να καταναλώνουμε όλοι ακριβώς όπως καταναλώνουν οι ευτυχείς κάτοικοι των ΗΠΑ. Αλλά και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου του λαού της Κίνας σε καταναλωτικά επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά των ΗΠΑ, θα απαιτήσει διπλασιασμό της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα, χαρτιού και αριθμού αυτοκινήτων. Η παραγωγή πετρελαίου θα απαιτεί 20 εκατομμύρια περισσότερα βαρέλια την ημέρα. Εάν οι Κινέζοι αποκτήσουν την βουλιμία των Αμερικανών θα καταβροχθίζουν το 80% της σημερινής παγκόσμιας παραγωγής κρέατος και τα 2/3 της σημερινής παραγωγής σταριού.

Ήδη οι ΗΠΑ έχουν ψωνίσει τόσα καταναλωτικά αγαθά ώστε η οικονομία τους να λυγίσει. Βυθισμένοι στα χρέη, καταδικασμένοι σε παχυσαρκία και αναγκασμένοι να διατηρούν τεράστιες στρατιωτικές δυνάμεις, ώστε να εξασφαλίζουν και να προστατεύουν τον τρόπο ζωής τους, οι Αμερικανοί εξάγουν τους τρόπους και τα προβλήματά τους. Όσο η Ευρώπη παραμένει συντηρητική και προσκολλημένη  στις παραδόσεις της, οι αχόρταγες εταιρείες και παραγωγοί στρέφονται στις νεοφώτιστες καταναλωτικές χώρες του μέχρι πρότινος Τρίτου Κόσμου για να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. Η Κίνα είναι ο νέος παράδεισος των αγορών. Γνώριμα ονόματα όπως το Mac Donalds, το Kentucky Fried Chicken, το Gucci, το Chanel, το Starbucks, το Louis Vuitton, συνωθούνται στους δρόμους της Σαγκάης, η οποία απαστράπτουσα εκπροσωπεί την πλέον πλούσια και σαγηνευτική νησίδα μοντερνισμού σε ολόκληρη την Κίνα. Η χώρα έχει παραδοθεί στη γοητεία και τη λατρεία των ουρανοξυστών, των πολυτελών μπουτίκ, των ακριβών αυτοκινήτων και αποτελεί τον προορισμό στρατιών από πωλητές που προσπαθούν να προωθήσουν το απάνθισμα της παραγωγής που τροφοδοτεί την αμερικανική καταναλωτική ψύχωση.

Οι νέες γιγαντιαίες αστικές αναπτύξεις της Κίνας θέλουν να βλέπουν τη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο ως πρότυπά τους. Τα δυτικού τύπου εστιατόρια και ταχυφαγεία αριθμούν ήδη εκατοντάδες χιλιάδες καταστήματα, ενώ η παχυσαρκία, πριν κάτι σπάνιο στην Κίνα, ήδη χαρακτηρίζει το 15% του πληθυσμού. Υπολογίζεται ότι το όνειρο της προσέγγισης της Κίνας στον αμερικανικό τρόπο ζωής, όπως το πραγματώνει η Σαγκάη, απαιτεί την παραγωγή 159 εκατομμυρίων ψυγείων, 213 εκατομμυρίων τηλεοράσεων, 233 εκατομμυρίων υπολογιστές, 260 εκατομμυρίων κλιματιστικές συσκευές, 166 εκατομμυρίων φούρνους μικροκυμάτων και τέλος 187 εκατομμυρίων αυτοκινήτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υποδομή και τον χώρο.

Η δυναμική αυτή αντανακλά τους προσανατολισμούς ολόκληρης της χώρας, η οποία αναπτύσσεται στα πρότυπα του χειρότερου δυτικού καταναλωτικού μοντέλου. Η Κίνα είναι σήμερα πρώτη στη λίστα των χωρών που αποτελούν τις κύριες πηγές εκπομπής διοξείδιου του άνθρακα. Μάλιστα οι εκπομπές διοξειδίου, που αυξάνονται με ιλιγγιώδη ρυθμό, θα κορυφωθούν μεταξύ του 2030 και 2040. Μάλλον όνειρο αποτελεί λοιπόν η επίτευξη του ορίου της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας της Γης στους 2° C. Τον περασμένο χρόνο η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ σε κατανάλωση ενέργειας, έγινε ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στον κόσμο, όπως και ο μεγαλύτερος κατασκευαστής αυτοκινήτων στον κόσμο. Το μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης που έχει θέσει ως στόχο η Κίνα οδηγεί σε ανησυχητικές σκέψεις. Το ίδιο μοντέλο φαίνεται να ακολουθείται μοιραία από όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες μικρές και μεγάλες, συμπεριλαμβανόμενης της Ινδίας. 

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες εκατομμύρια οικιακές συσκευές, όπως και δημόσιος φωτισμός σε ολόκληρη την Κίνα τίθενται κάθε μέρα σε απραξία στα πλαίσια μιας προσπάθειας για επίτευξη των οικολογικών στόχων που έχουν τεθεί  από τη χώρα αυτή. Ήδη μένουν τρεις μήνες ακόμη για να συμπληρωθεί το χρονικό όριο το οποίο έχει θέσει το πενταετές κινέζικο αναπτυξιακό πρόγραμμα, ώστε η συνολική οικονομία να βελτιώσει την επάρκεια ενέργειας κατά 20%. Ο φιλόδοξος αυτός στόχος φαινόταν ότι θα επιτευχθεί, αλλά ανατράπηκε με την κατασκευή τεράστιων εργοστασίων υποδομής για την παραγωγή χάλυβος και τσιμέντου, τα οποία είναι άκρως ενεργοβόρα και ρυπαίνουν ανάλογα. Για να αναιρέσει την αρνητική επίδραση των νέων εργοστασίων υποδομής η κινέζικη κυβέρνηση διέταξε την παύση λειτουργίας 2.000 βιομηχανιών από αυτές που ρύπαιναν ανεξέλεγκτα. Πρόκειται για κρίσιμη δοκιμασία που θα δείξει το αν η κινέζικη κυβέρνηση σκοπεύει να συνεισφέρει στην προσπάθεια μείωσης των εκπομπών διοξείδιου του άνθρακα. Το ισχύον πρόγραμμα αποβλέπει στη βελτίωση του βαθμού απόδοσης των βιομηχανικών συστημάτων με επενδύσεις σε υπερσύγχρονα μηχανήματα και χρήση ήπιων μορφών ενέργειας. Είναι αυτά αρκετά για να αντισταθμίσουν την καταναλωτική ροπή και το μοντέλο ανάπτυξης που γοητεύει σήμερα την Κίνα και αύριο την Ινδία;

Το ότι δισεκατομμύρια ατόμων θα αποκτήσουν την ευημερία που σήμερα αποτελεί το ιδανικό τους, όπως και το ιδανικό όλου του υπόλοιπου κόσμου, σημαίνει βέβαια ριζική αναδιάταξη του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, αλλά κυρίως σημαίνει ανατροπή της ήδη κλονισμένης και παραπαίουσας παγκόσμιας οικολογικής ισορροπίας.