Τετάρτη 25 Μαΐου 2011

Το Ισραήλ απέναντι στο πυρηνικό Ιράν.



Η πεποίθηση ότι το Ιράν θα γίνει πιο επιθετικό, όταν και εφ’ όσον αποκτήσει πυρηνικά όπλα, επικρατεί μεταξύ των δυτικών αναλυτών. Καθώς οι διπλωματικές ενέργειες και η οικονομική πίεση δεν πείθουν το Ιράν να εγκαταλείψει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του, αυτές εξελίσσονται πλέον σε πιεστικό πρόβλημα για τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Κανείς δεν πιστεύει ότι, όταν και αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά όπλα, θα είναι δυνατό να περιορισθεί από την απειλή αντιμέτρων που θα υποστεί εάν επιχειρήσει να περάσει τα όρια. Δηλαδή είναι αμφίβολο αν το Ιράν θα αυτοπεριορισθεί και δεν θα επιχειρήσει να επέμβει στην παραγωγή και διανομή του πετρελαίου ή ακόμη ότι θα συγκρατηθεί και δεν θα εισβάλει σε γειτονικά εδάφη, ή ότι θα αποφύγει να παραδώσει πυρηνικά όπλα σε οργανώσεις όπως η Hamas και η Hezbollah.

Οι ΗΠΑ ανησυχούν για την πιθανότητα παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, η οποία θα ξεσπάσει μετά από κάποια βίαιη επέμβαση, που θα σκοπεύει να υποχρεώσει το Ιράν να διακόψει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Είναι κοινή η αντίληψη ότι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, ολόκληρη η Μέση Ανατολή κινδυνεύει να αποσταθεροποιηθεί με το χειρότερο ενδεχόμενο ένα πόλεμο που θα προκληθεί από, ή θα προκαλέσει, ανοικτή επέμβαση του Ισραήλ. Οπωσδήποτε, η απαισιοδοξία που κυριαρχεί ενισχύεται από την εντύπωση ότι η δυνατότητα των ΗΠΑ να προστατεύσουν τους φίλους τους στη Μέση Ανατολή από ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν είναι αμφίβολη.

Σύμφωνα με τα έγγραφα που πρόσφατα διέρρευσαν πολλοί είναι αυτοί που πιέζουν τις ΗΠΑ να κάνουν κάτι. Σύμφωνα με τις διαρροές αυτές ο ίδιος ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Αμπντουλάχ παρότρυνε τις ΗΠΑ να κόψουν το «κεφάλι του φιδιού», ενώ επανειλημμένα ζήτησε από τις ΗΠΑ να επέμβουν δυναμικά. Παράλληλα, μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός της Κίνας ειδοποιήθηκε μέσω της διπλωματικής οδού ότι η κατάσταση οδηγεί σε δυναμική επέμβαση του Ισραήλ, πράγμα που σημαίνει την εκδήλωση μιας καταστροφικής για την Κίνα και τον κόσμο ενεργειακής κρίσης. Τα έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτουν το άγχος του Ισραήλ και την αποφασιστικότητά του να επιχειρήσει μόνο του εναντίον του Ιράν.

Ωστόσο, το Ισραήλ επέτυχε τους προηγούμενους μήνες να λάβει μία πίστωση χρόνου. Υπολογίζεται ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα καθυστερήσει πάνω από ένα χρόνο λόγω ενεργειών των ισραηλινών υπηρεσιών. Πρώτα, η εμφάνιση του ηλεκτρονικού ιού Stuxnet στα κυκλώματα των φυγοκεντριστών που εμπλουτίζουν ουράνιο για την παραγωγή σχάσιμου ουρανίου 235 στα ιρανικά εργοστάσια προξένησε σημαντικές ζημιές. Μετά, η δολοφονία στο Ιράν δύο Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων, προσώπων με σημαντικό επιστημονικό ρόλο στην ιρανική προσπάθεια, αποδιοργάνωσε την ιρανική επιστημονική ομάδα. Κατά την New York Times ο ιός Stuxnet κατασκευάστηκε στο κέντρο ανάπτυξης πυρηνικών όπλων Dimona, που βρίσκεται στην έρημο Negev στο Ισραήλ, και είναι καρπός της συνεργασίας Αμερικανών και Ισραηλινών ειδικών. Οι Ισραηλινοί έχουν κατασκευάσει στο εργοστάσιο της Dimona ένα πανομοιότυπο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου με αυτό που βρίσκεται στο Natanz του Ιράν.

Σε πρόσφατο άρθρο της η επιθεώρηση Foreign Affairs διαπιστώνει ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που επιφυλάσσει η επερχόμενη πυρηνικοποίηση του Ιράν βρίσκεται στη δημιουργία ενός επισφαλούς και επικίνδυνου διπολικού πυρηνικού ανταγωνισμού μεταξύ Ιράν και Ισραήλ. Αυτό σημαίνει ότι θα δημιουργηθεί ο μόνιμος πειρασμός εξαπόλυσης ενός προληπτικού πρώτου πυρηνικού κτυπήματος για αμφότερους τους αντιπάλους. Αλλά και ο διπολικός πυρηνικός ανταγωνισμός, εφ’ όσον δεν καταλήξει σύντομα σε πυρηνική σύγκρουση, θα πάρει τη μορφή πολυπολικής πυρηνικής κούρσας μεταξύ των σημαντικών χωρών της Μέσης Ανατολής. Μια τέτοια κατάσταση είναι αδύνατον να ισορροπήσει και σημαίνει βέβαιο πυρηνικό πόλεμο. 

Οπωσδήποτε, ο πρώην πρόεδρος του Ιράν Ραφσαντζανί έχει δηλώσει ότι «μία ατομική βόμβα είναι αρκετή για να ξεπαστρέψει το Ισραήλ», ενώ ο νυν πρόεδρος του Ιράν έχει κατ’ επανάληψη βεβαιώσει ότι «θα εξαφανίσει το Ισραήλ από προσώπου γης». 

Το Ισραήλ διαθέτει περίπου 100 έως 200 πυρηνικές κεφαλές και μάλιστα ενδέχεται ορισμένες από αυτές να είναι θερμοπυρηνικές. Το Ισραήλ έχει αποδείξει σε κρίσιμες στιγμές ότι έχει το σθένος που απαιτείται για να εξαπολυθεί ένα προληπτικό συντριπτικό πρώτο πλήγμα κατά του αντιπάλου του. Είναι η στρατηγική αντίληψη που το Ισραήλ εφάρμοσε με επιτυχία στις επιθέσεις του εναντίον της Αιγύπτου το 1956 και το 1967, στην επίθεσή του κατά των ιρακινών πυρηνικών εγκαταστάσεων το 1981, όπως και στην καταστροφή της  υποτιθέμενης πυρηνικής εγκατάστασης της Συρίας το 2007. Όταν το 1973 το Ισραήλ προτίμησε την αναμονή, τότε στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ υποχρεώθηκε να υποστεί το πρώτο πλήγμα από την Αίγυπτο και να φτάσει πολύ κοντά στην ήττα.

Θα έλεγε κανείς ότι η σημερινή περίοδος με το Ιράν να βρίσκεται κοντά στην πυρηνικοποίηση είναι η πλέον επικίνδυνη γιατί συνιστά όχι μόνο την αναγκαία, αλλά και την πιο ευνοϊκή συγκυρία για την πραγματοποίηση ενός πρώτου καταστρεπτικού πλήγματος από το Ισραήλ. Το Ιράν δεν έχει ακόμη τη δυνατότητα να απαντήσει πυρηνικά, ούτε φαίνεται να έχει άλλο τρόπο για να αντιδράσει ή να αντεπιτεθεί. Οι μέσου βεληνεκούς βαλλιστικοί πύραυλοι του Ιράν δεν φαίνεται να είναι αξιόπιστοι προς το παρόν, ώστε ακόμη και αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά όπλα να είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθούν. Βέβαια, αν το Ισραήλ κτυπήσει τώρα για να καταστρέψει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αυτό θα γίνει με συμβατικά όπλα. Δεν φαίνεται να υπάρχει ανάγκη χρήσης πυρηνικών όπλων. Αυτό θα γίνει ενδεχομένως αναγκαίο αν το Ιράν αφεθεί να αναπτύξει πυρηνικά όπλα και παράλληλα αποκτήσει αξιόπιστα βαλλιστικά συστήματα. Τότε, για ένα διάστημα, αμφότεροι οι αντίπαλοι θα έχουν συμφέρον να πραγματοποιήσουν το πρώτο κτύπημα. Το Ιράν με την ελπίδα ότι το πρώτο πλήγμα από μέρους του θα είναι αποτελεσματικό, αλλά κυρίως για να μην υποστεί αυτό το πρώτο πλήγμα, γιατί η δυνατότητα του δευτέρου χτυπήματος από μέρους του θα είναι μειωμένη αφού το Ισραήλ θα μπορεί να καταστρέψει στον αέρα τους πυραύλους που θα του έχουν απομείνει. Το Ισραήλ για να αποφύγει το πρώτο κτύπημα από μέρους του Ιράν θα προτιμήσει να επιβάλει αυτό το πρώτο κτύπημα. Σε κάθε περίπτωση αυτός που θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα θα αντιμετωπίσει θύελλα αντιδράσεων. Έτσι, η αναμέτρηση μεταξύ των δύο αντιπάλων με συμβατικά όπλα είναι προτιμότερη για αμφότερους, ενώ η σημερινή συγκυρία είναι η ευνοϊκότερη για το Ισραήλ. Όπως και να γίνει, είναι βέβαιο, ότι σε περίπτωση επίθεσης εναντίον του, το Ιράν θα προξενήσει παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Είναι πλέον θέμα των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας το πώς θα αντιμετωπισθεί αυτή η εξέλιξη.

Οπωσδήποτε, ακόμη και αν κανείς από τους δύο αντιπάλους δεν αποφασίσει ένα αιφνίδιο προληπτικό πρώτο κτύπημα, αυτό ενδέχεται να επιβληθεί των πραγμάτων κατά τη διάρκεια μιας κατάσταση κρίσης, όταν ένας ή αμφότεροι αντίπαλοι θα βρεθούν μπροστά στο δίλημμα και στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν πρώτοι την πυρηνική τους δυνατότητα.

Ακόμη και αν βρεθεί κάποιος τρόπος ώστε να επιτευχθεί μία ισορροπία του τρόμου, τότε όσο το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν θα αυξάνεται, τόσο θα γίνεται το Ιράν περισσότερο επιθετικό και τόσο θα αυξάνει για το Ισραήλ ο πειρασμός του πρώτου προληπτικού κτυπήματος. Ο πιο πιθανός τρόπος επίτευξης ισορροπίας τρόμου παραμένει η βεβαιωμένη ικανότητα αμφοτέρων των αντιπάλων να επιτύχουν ένα δεύτερο καταστρεπτικό πλήγμα, ώστε να εξασφαλίσουν την αμοιβαία βέβαιη καταστροφή και να αποθαρρύνουν τον αντίπαλο από την πρωτοβουλία του πρώτου πλήγματος.

Απ΄ ό,τι φαίνεται η κατάσταση οδηγείται σε εμπλοκή, αφού ακόμη και αν αποφευχθεί η προληπτική δράση για αμφότερους τους αντιπάλους η επισφαλής πυρηνική ισορροπία θα οδηγήσει και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής προς τον πυρηνικό εξοπλισμό.

Τρίτη 24 Μαΐου 2011

Ο Μπετόβεν στις φτωχογειτονιές και στις τρώγλες του Τρίτου Κόσμου. Το κίνημα El Sistema στη Βενεζουέλα.



Ένα πρωινό του 1975, σε ένα απόμερο άδειο πάρκινγκ κάποιας φτωχογειτονιάς στο Καράκας της Βενεζουέλας, ο Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου άρχισε να παραδίδει δωρεάν μαθήματα μουσικής στους ένδεκα φτωχοντυμένους μαθητές του. Τα παιδιά αυτά δεν είχαν καμιά προοπτική να σπουδάσουν και ούτε υπήρχε δυνατότητα να βρεθούν ποτέ σε ένα ωδείο. Διέθεταν μόνο μερικά φθηνά βιολιά και αναλόγια που τους είχε δωρίσει κάποιος φίλος. Αυτή ήταν η αρχή του κινήματος El Sistema, που έμελλε να αλλάξει τις ζωές τους, αλλά και τις ζωές χιλιάδων άλλων παιδιών.
Ο Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου, γεννημένος από φτωχή οικογένεια το 1939 σε κάποια επαρχία της Βενεζουέλας, ήταν οικονομολόγος και είχε πάθος με τη μουσική. Τον ίδιο απασχολούσε η κοινωνική κατάπτωση και το αδιέξοδο των παιδιών της χώρας του, όπου η ανεργία, η εγκληματικότητα, η αμάθεια και η παράδοση στα ναρκωτικά ήταν η συνηθέστερη μοίρα των νέων ανθρώπων. Με τη μουσική θέλω να νικήσω τη φτώχεια, δεν κουράζεται να δηλώνει ο Αμπρέου, και συμπληρώνει: θέλω με τη μουσική να ανυψώσω το πνεύμα των παιδιών και να τους δώσω ένα στόχο. Να καλλιεργήσω τον κόσμο τους, τη φαντασία τους, τον δυναμισμό τους και έτσι να τα κάνω να ονειρευτούν ένα καλύτερο μέλλον. Τα κοινωνικά προβλήματα της Βενεζουέλας είναι τεράστια και μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Τα στοιχεία, τα σχετικά με την εγκληματικότητα, είναι καταθλιπτικά.  Ό,τι είναι το πιο τραγικό και πιο επώδυνο αποτέλεσμα της φτώχειας δεν είναι η έλλειψη τροφής ή στέγης, αλλά η αίσθηση ότι είσαι ένα τίποτα, η έλλειψη ταυτότητας και η έλλειψη αξιοπρέπειας. To αδιέξοδο αυτό, όπως εκφράζεται στα λόγια της Μητέρας Τερέζας, ανέλαβε να ανατρέψει ο Αμπρέου χωρίς μέσα και υποστήριξη. Και μάλιστα σε μια χώρα όπου η λεγόμενη κλασική μουσική της Ευρώπης ήταν μάλλον κάτι άγνωστο, αφού στη Βενεζουέλα των 27.000.000 κατοίκων υπήρχαν εκείνη την εποχή μόνο δύο συμφωνικές ορχήστρες. Το κίνημα El Sistema είναι προσανατολισμένο σε παιδιά της μεσαίας και της χαμηλής τάξης και σχεδιασμένο ώστε να προσφέρει ικανοποίηση, ήθος, πειθαρχία, αλλά και διέξοδο στην απασχόληση και στην κοινωνική ένταξη των μαθητών.
Σήμερα, μετά από 35 χρόνια δράσης του κινήματος El Sistema διαπιστώνουμε την παράδοξη και μοναδική επιτυχία του. Ο Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου πέτυχε το ακατόρθωτο. Στα 160 ωδεία, τα οποία δημιούργησε, διδάσκουν 3.000 δάσκαλοι και παρακολουθούν δωρεάν μαθήματα 300.000 παιδιά από δύο ετών και πάνω, ενώ συνολικά οι μαθητές που πέρασαν από τα ωδεία φθάνουν τα 2.000.000. Η Βενεζουέλα, μια χώρα χωρίς μουσική παράδοση, διαθέτει σήμερα πάνω από 200 ορχήστρες νέων και τροφοδοτεί την ίδια την Ευρώπη με προικισμένους και ευαίσθητους μουσικούς που απασχολούνται στις ορχήστρες της, αλλά και σε μερικές από τις καλύτερες ορχήστρες του κόσμου. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία του εξαιρετικού κλαρινετίστα Λέναρ Ακόστα, ο οποίος σήμερα είναι διεθνώς γνωστός, αλλά όντας παιδί και προτού σπουδάσει μουσική είχε φυλακισθεί εννέα φορές για ένοπλη ληστεία και εμπόριο ναρκωτικών.
Δεν πρόκειται για καλλιτεχνικό κίνημα, αλλά για ένα πολύπλευρο κίνημα κοινωνικής διάσωσης που δεν προσφέρει μόνο ατομική σωτηρία και φιλοδοξεί να μεταμορφώσει την κοινωνία ως σύνολο με βάση την αλληλεγγύη και τη συνεργασία. Οι σκοπιμότητες αυτές στοχεύονται με εργαλείο ένα επίτευγμα του Δυτικού κόσμου: τη Μεγάλη Μουσική όπως πραγματώνεται μέσα στη συλλογικότητα της συμφωνικής ορχήστρας. Γι’ αυτό η διδασκαλία της μουσικής από το El Sistema είναι πάντοτε ομαδική, ώστε το παιδί να αισθάνεται πάντα μέλος ενός συνόλου. Με τη συμμετοχή των παιδιών στη συμφωνική ορχήστρα τα παιδιά αναγνωρίζουν την προσωπική τους ταυτότητα, τη συνεργασία και την πειθαρχία του συλλογικού έργου. Αποκτούν ρόλο, θέση και προσωπικότητα ως ισότιμα μέλη ενός συνόλου που επιδιώκει κοινό σκοπό. Είναι συναρπαστική και δεν ξεχνιέται η εντύπωση του συνόλου των παιδιών που συμμετέχουν στη συμφωνική ορχήστρα, καθώς παίζουν μουσική με χαρακτηριστική αφοσίωση, πείσμα και πάθος. Σύμφωνα με την αφήγηση του Αμπρέου όλα αυτά κάνουν μία δυναμική και ανερχόμενη κοινωνική δομή. Το μεγαλύτερο μέρος των παιδιών μας ανήκουν στα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού της Βενεζουέλας. Αυτό τα ενθαρρύνει να κάνουν νέα όνειρα, να βάλουν νέους στόχους και να προοδεύσουν με τις διάφορες ευκαιρίες, που θα τους δοθούν μέσα από τη μουσική. Τέλος, στο κοινωνικό πεδίο, οι ορχήστρες αναδεικνύονται ως δημιουργικοί χώροι πολιτισμού και πηγές ανταλλαγής ιδεών και νέων νοημάτων. Ο αυθορμητισμός της μουσικής δεν είναι πια είδος πολυτελείας – γίνεται κοινό κτήμα της κοινωνίας. Κάνει ένα παιδί να μπορεί να παίζει βιολί στο σπίτι, ενώ ο πατέρας δουλεύει στο μαραγκάδικό του. Η μουσική γίνεται μέσο αντιμετώπισης της αλλοτρίωσης και του κοινωνικού αποκλεισμού και πεδίο κοινωνικής ανάπτυξης.
Το κίνημα El Sistema έγινε αιφνιδίως γνωστό έξω από τα σύνορα της Βενεζουέλας, όταν το 2007 η Ορχήστρα των Νέων της Βενεζουέλας Σιμόν Μπολιβάρ έδωσε θριαμβευτική συναυλία στο Λονδίνο. Η ορχήστρα αυτή είναι το απάνθισμα και ο πολυτιμότερος καρπός του κινήματος. Διευθυντής της ορχήστρας ήταν ο, τότε 26 χρονών, ιδιοφυής νεαρός αρχιμουσικός, Γκουστάβο Ντουνταμέλ, τα 200 μέλη της ορχήστρας ήταν νέοι από 16 έως 26 χρονών. Ο Ντουνταμέλ είναι ο εκλεκτός του Αμπρέου και δημιούργημά του. Έκτοτε οι ερμηνείες ορισμένων συμφωνικών έργων του Μπετόβεν, του Μάλερ και του Σοστακόβιτς καθιέρωσαν τον Ντουνταμέλ ως μουσικό αστέρα, ενώ η Ορχήστρα Νέων Σιμόν Μπολιβάρ θεωρήθηκε ως μία από τις τέσσερις καλύτερες του κόσμου. Η ορχήστρα δίνει συναυλίες με τη διεύθυνση διάσημων αρχιμουσικών, όπως ο Ρικάρντο Μούτι, ο Γκιουζέπε Σιννόπολι και ο Σίμων Ράττλ και συγκρίνεται με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου, τη Φιλαρμονική της Βιέννης, την ορχήστρα Φιλαρμόνια του Λονδίνου και την ορχήστρα Κονσερτγκεμπάου του Άμστερνταμ, τις οποίες αντίστοιχα διευθύνει ο νεαρός Γκουστάβο Ντουνταμέλ. Είναι πραγματικά ανεξήγητος ο δυναμισμός και η εσωτερικότητα της ερμηνείας της Πέμπτης Συμφωνίας του Μπετόβεν από τον Ντουνταμέλ και την ορχήστρα του. Το έργο αυτό έχει καθιερωθεί ως κορυφαίο στα προγράμματα των συμφωνικών συναυλιών και εθεωρείτο ότι ο Οττο Κλέμπερερ και ο Κάρλος Κλάιμπερ είχαν δώσει την κορυφή στην απόδοση του. Ανάλογα ο δυναμισμός και η λάμψη της Πρώτης Συμφωνίας του Μάλερ, όπως αποδίδονται από τον Ντουνταμέλ, σβήνουν πολλές από τις μέχρι τώρα ερμηνείες, ενώ το χιούμορ και το πάθος με το οποίο ο Ντουνταμέλ παρουσιάζει την 10η Συμφωνία του Σοστακόβιτς θα καθιερώσουν ένα τρόπο ερμηνείας του έργου αυτού. Ήδη ο Γκουστάβο Ντουνταμέλ κάνει διεθνή καριέρα και είναι μόνιμος διευθυντής της Φιλαρμονικής ορχήστρας του Λος Άντζελες.
Πρόκειται για ένα αναγεννητικό κίνημα; Όχι ακριβώς. Ο Αμπρέου και οι συνεργάτες του δεν πασχίζουν να επαναφέρουν κάτι το οποίο η Βενεζουέλα έχει χάσει. Πρόκειται μάλλον για κοινωνικό κίνημα που ξεκινά από τη θέληση μιας χαρισματικής προσωπικότητας. Η δυτική μουσική δεν είναι κάτι εγγενές στη Βενεζουέλα  που είναι μια χώρα όπου το 70% των κατοίκων είναι μιγάδες και οι πολιτισμικές παραδόσεις είναι συγκεχυμένες. Η λεγόμενη κλασική μουσική δεν είναι κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία για τις πνευματικές παραδόσεις της χώρας αυτής. Άλλωστε ό,τι ονομάζουμε σήμερα κλασική μουσική επιβιώνει και εκτιμάται κυρίως στα αστικά περιβάλλοντα του δυτικού κόσμου και αποτελεί έκφραση της μεγάλης αστικής παράδοσης των Δυτικών.
Αυτό που συμβαίνει στην περίπτωση αυτή είναι επιπολιτισμός με την υιοθέτηση ενός πολιτισμικού στοιχείου του κέντρου της Δύσης από μια χώρα της περιφέρειας, τη Βενεζουέλα, η οποία το αναπλάθει και το ενσωματώνει. Η χώρα της περιφέρειας είναι αυτή που επιστρέφει το πολιτισμικό δάνειο. Στη θεωρία των παγκόσμιων συστημάτων ο Ιμμανουέλ Βαλερστάιν είχε επεξεργαστεί πριν μερικές δεκαετίες παραλλαγή του θέματος αυτού και είχε προφητεύσει την αναγέννηση των χωρών της περιφέρειας. Κατά τον Βαλερστάιν οι χώρες του Τρίτου Κόσμου θα αμφισβητήσουν την παγκόσμια κυριαρχία της Δύσης με αναγεννητικά κινήματα και συνακόλουθη πολιτισμική επίδραση προς το κέντρο.


Δευτέρα 9 Μαΐου 2011

Ακόρεστη η όρεξη του Πεκίνου για πρώτες ύλες.


Η νέα συμφωνία που επέτυχε το Πεκίνο, η σχετική με την προσπάθειά του για την εξασφάλιση πρώτων υλών, είναι αυτή με την κυβέρνηση της Αυστραλίας. Σύμφωνα με την έγκυρη Guardian Weekly της 28.4.2011 η Κίνα ενοικίασε μεγάλες επιφάνεις γης στην Αυστραλία, ώστε να εξασφαλίσει πολύτιμα μεταλλικά ορυκτά απαραίτητα για την αναπτυξιακή της προσπάθεια.
Η Κίνα φαίνεται να μην ικανοποιείται αγοράζοντας σιδηρούχα μεταλλεύματα από αυστραλιανές εταιρείες, αλλά επιδιώκει να αναπτύξει τα δικά της μεταλλεία νοικιάζοντάς τα από την Αυστραλία. Πρόκειται για δελεαστική πρόταση, αφού η Κίνα διαθέτει τα κεφάλαια και εξασφαλίζει τη διάθεση των προϊόντων. Παράλληλα, η Κίνα σχεδιάζει να κατασκευάσει τεράστιο λιμάνι στη βορειοδυτική ακτή της Αυστραλίας για να φορτώνει και να κατευθύνει τα μεταλλεύματα στα μητροπολιτικά της λιμάνια με τη βοήθεια ενός στόλου από πλοία κοντέινερ. Οι φιλοδοξίες της Κίνας επικεντρώνονται σε δύο δισεκατομμύρια τόννων σιδηρούχων μεταλλευμάτων, τα οποία σχεδιάζει να εξωρύξει τα επόμενα 20 χρόνια. Πρόκειται για το μεγαλύτερο μεταλλείο μαγνητούχων σιδήρων στον κόσμο. Τα προϊόντα της εξώρυξης αποτελούν ένα τμήμα του ορυκτού πλούτου της Αυστραλίας, ο οποίος υπολογίζεται ότι, μόνο για τα εν λόγω μεταλλεύματα και μόνο στο ενοικιαζόμενο μεταλλείο, φθάνει να είναι 100 φορές μεγαλύτερος από την ετήσια σημερινή παγκόσμια παραγωγή.
Η ροή των σιδηρούχων μεταλλευμάτων από την Αυστραλία στην Κίνα δεν είναι μόνο απαραίτητη για να τροφοδοτήσει τα κινέζικα χαλυβουργεία, αλλά και αναγκαία για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των 300 εκατομυρίων Κινέζων που αυτή τη στιγμή μετακινούνται από την ύπαιθρο στις κινέζικες πόλεις.
Ωστόσο, στην Περθ, το κέντρο της μεταλλευτικής δραστηριότητας της Αυστραλίας, δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλούν για κάποιου είδους φούσκας, που δημιουργεί η πλημμυρίδα των κινέζικων επενδύσεων, που πληρώνονται τοις μετρητοίς και απασχολούν αποκλειστικά αυστραλιανό προσωπικό. Πρώτα-πρώτα η ενίσχυση του αυστραλιανού δολαρίου είναι τέτοια, που οι αυστραλιανές εξαγωγές γίνονται δύσκολες. Παράλληλα, η έλλειψη εργατικών χεριών είναι εμφανής, ενώ οι μισθοί φθάνουν σε αστρονομικούς αριθμούς. Η αυστραλιανή κυβέρνηση αντιμετωπίζει ήδη ένα αδιέξοδο έχοντας δεσμευτεί με περιορισμούς στην αύξηση των καύσεων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. 
Αλλά και οι μεταλλευτικές δραστηριότητες στη βορειοδυτική Αυστραλία απειλούν τα αρχαιολογικά στοιχεία, όπως και τις λαϊκές παραδόσεις των γηγενών Αυστραλών. Οι αμποριτζίναλ Wajarri δεν είναι πλέον οι αλλοτριωμένοι ιθαγενείς του 20ού αιώνα, αλλά διαθέτουν την μαχητικότητα και την πείρα που είναι αναγκαίες για να προστατεύσουν την παράδοση και το περιβάλλον τους. Παρά τις υποσχέσεις των υπευθύνων ότι οι τοποθεσίες που έχουν ιερή σημασία θα προστατευθούν, οι Wajarri επιμένουν ότι ήδη απειλείται ο ιερός λόφος Wilgie Mia, σημείο από το οποίο οι ίδιοι προμηθεύονται την ώχρα με την οποία χρωματίζουν την τελετουργική τους εικονογραφία. Και φαίνεται ότι έχουν δίκιο, αφού ο λόφος Wilgie Mia είναι σύμφωνα με τους αρχαιολόγους το αρχαιότερο σε συνεχή λειτουργία μεταλλείο του κόσμου, αφού έχει αποδειχθεί ότι για 10.000 συνεχή χρόνια οι αυτόχθονες Αυστραλοί αναζητούσαν και αναζητούν εκεί μεταλλεύματα.




Πέμπτη 5 Μαΐου 2011

Χάρης Φεραίος: Ο Τρίτος Βάτραχος, Εκδόσεις Αιγαίον, Λευκωσία 2009, σχήμα 14x20, σσ. 160




Πρόκειται για βιβλίο-συλλογή μικρών άρθρων που ο Κύπριος συγγραφέας δημοσίευσε σε εφημερίδες της Λευκωσίας.
Μια πρώτη ματιά αφήνει την εντύπωση ότι πρόκειται για συνάθροιση μικρών δοκιμίων με ετερόκλητη θεματολογία. Ωστόσο, ο αναγνώστης γρήγορα συντονίζεται στον ρυθμό του συγγραφέα και εξοικειώνεται με τη σκέψη και την προβληματική του. Το μικρά αυτά κείμενα διαθέτουν μια εσωτερική λογική. Τα φαινομενικά ετερόκλητα θέματα συγκλίνουν προς ένα κέντρο: την ανίχνευση και την ανεύρεση της σημασίας και της ερμηνείας, της ένταξης των καθ’ έκαστον στο καθόλου, κατ΄ Αριστοτέλη. Ο συγγραφέας επισημαίνει και συζητά προβλήματα και δεν υπαγορεύει λύσεις. Πάντα, όμως, μέσα σε μια ελληνοκεντρική οπτική που τη χρωματίζει η έγνοια και ο καημός της Ρωμηοσύνης ως υπαρξιακό βίωμα. 
Η θεματολογία του συγγραφέα βάζει σε διαρκή αδιάσπαστη παράταξη τα μεγάλα ερωτήματα και διακυβεύματα που χαρακτηρίζουν τον ελληνικό κόσμο κατά τις πρόσφατες δεκαετίες. Εδώ έχουμε ένα βιβλίο ελληνοκεντρικό, όπου τα βιώματα του συγγραφέα και οι μύχιες σκέψεις του επικεντρώνονται στην ποικιλία και το πλήθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν ο Ελληνισμός και τα δύο ελληνικά κράτη. Χαρακτηριστική των κατευθύνσεων του συγγραφέα είναι η χρήση παραλλαγών ενός κιονόκρανου από την Αγία Σοφία στο εξώφυλλο του βιβλίου. Αλλά και μέσα στα κείμενα του βιβλίου ο συγγραφέας δεν παραλείπει να αναφέρεται στην Αγία Σοφία ως αισθητική έκφραση του ελληνικού κόσμου και ως κορυφαίο ανθρώπινο επίτευγμα.
Το μικρό αυτό βιβλίο περιλαμβάνει σαράντα μικρά κείμενα, ένα προοίμιο και μία συμβολική διήγηση ως επιμύθιο, από το οποίο ξεκινά και ο παράδοξος τίτλος του. Τα κείμενα χωρίζονται σε τέσσερις ενότητες ανά δέκα.
Στην πρώτη ενότητα του βιβλίου, με τον εύλογο τίτλο «Η περιπλάνηση του Νέου Ελληνισμού», επιχειρείται μία τοποθέτηση της διαχρονικής κρίσης ταυτότητας του Ελληνισμού και συζητώνται οι πολιτισμικές διαστάσεις της σημερινής μας κατάστασης και οι αλλοτριωτικοί κίνδυνοι που μας περιβάλλουν. Η συχνή αναφορά στον Χρήστο Γιανναρά και τα βιβλία του δίνει ένα στίγμα της προβληματικής του συγγραφέα. Επισημαίνω, επίσης, τις αναφορές στον πρόωρα χαμένο φιλόσοφο Σπύρο Κυριαζόπουλο (1932-1977).
Ο συγγραφέας που έχει θετική μόρφωση (είναι αρχιτέκτονας και μάλιστα καλός) διακρίνεται για την αρχαιογνωσία του και την άνεση με την οποία χειρίζεται την κλασική γραμματεία και την εκκλησιαστική υμνογραφία. Ο ίδιος ακολουθεί με συνέπεια την αντίληψη για τη συνέχεια του Ελληνισμού στην οποία δεν διστάζει να αναφέρεται.
Στο δεύτερο τμήμα που επιγράφεται «Πολιτική άνευ “Πόλεως”», ο συγγραφέας προσπαθεί να συγκρίνει και να αξιολογήσει τη σημερινή άσκηση της πολιτικής στους ελληνικούς χώρους με τις μακραίωνες πολιτικές παραδόσεις του Ελληνισμού.
Το τρίτο τμήμα του βιβλίου ονομάζεται «Η ημετέρα παίδευσις». Εδώ ο συγγραφέας συζητά τη γλωσσική κατάσταση στη σύγχρονη Κύπρο σε συνάρτηση με τις ιστορικές περιπέτειες της πολύπαθης νήσου. Ο ίδιος έχει προσωπική εμπειρία από την επίπονη ιστορική πορεία του νησιού μετά το 1955. Πέρα από το πολιτικό και εθνικό ζήτημα ο Χάρης Φεραίος ανησυχεί, όπως πολλοί άλλοι, για την γλωσσική αλλοτρίωση που είναι εμφανής στην Κύπρο. Ο ίδιος χειρίζεται την απλή νεοελληνική αριστοτεχνικά σε βαθμό που το βιβλίο του είναι γλωσσικά παραδειγματικό.
Το τελευταίο τμήμα του βιβλίου ονομάζεται «Ο εμπαιγμός», ονομασία που αναφέρεται στην αντιμετώπιση του κυπριακού προβλήματος από τους ισχυρούς. Με σεμνότητα, αλλά και πατριωτικό και ανθρωπιστικό ζήλο ο Χάρης Φεραίος προσπαθεί να ψηλαφίσει τους όρους και τους τρόπους και τους όρους κάτω από τους οποίους το αντιστασιακό φρόνημα της Κύπρου θα βοηθήσει στην επιβίωση του χειμαζόμενου κυπριακού ελληνισμού.