Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2012

Η Κίνα σε αγοραστικό παροξυσμό



Ενώ ο κόσμος ολόκληρος βυθίζεται κάθε μέρα περισσότερο μέσα στις περιοριστικές προσπάθειες για να ξεπεραστεί η οικονομική κρίση και να επανέλθει η περιπόθητη ανάπτυξη, η Κίνα πραγματοποιεί το πανηγύρι των αγορών που της επιτρέπει το τεράστιο απόθεμα κεφαλαίου που έχει συσσωρεύσει. Αυτό υπολογίζεται σε περίπου 3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Παρατηρούμε λοιπόν όχι μόνο την μεταφορά της μεταποιητικής δραστηριότητας από τις μέχρι σήμερα αναπτυγμένες οικονομίες του δυτικού κόσμου στην Ανατολική Ασία, αλλά ταυτόχρονα και την αποδυνάμωση των δυτικών οικονομιών με την πτώση των τιμών που ευνοεί την ασιατική χώρα να αποκτήσει πρώτες ύλες και προηγμένες  βιομηχανικές εταιρείες με παγκόσμια προβολή. 
Εκτός από τον άνθρακα, τον χαλκό και τα σιδηρούχα μεταλλεύματα που κυριολεκτικά στραγγίζει η Κίνα από τις παραγωγικές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής φαίνεται ότι και η αγορά ακινήτων θα κατακλυστεί από κινέζικα συμφέροντα σε τόπους όπως η Αυστραλία, η Σινγκαπούρη και ο Καναδάς. Πρόσθετα, η ελκυστική αμερικανική αγορά ακινήτων αναμένεται ότι θα συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των Κινέζων. Φυσικά, ό,τι έχει σχέση με ενέργεια ενδιαφέρει τη χώρα που έχει προαγοράσει την παραγωγή του υπεδάφους (65% από τα σιδηρούχα μεταλλεύματα και 40% του χαλκού και του αλουμινίου σε παγκόσμια κλίμακα). Νέα μεταλλεία  εμφανίζονται παντού από τη Ζάμπια μέχρι το Περού, ενώ οι γεωτρήσεις για πετρέλαιο γίνονται σε χώρες όπως η Αιθιοπία, το Καζακστάν και το Σουδάν. Παρά τα πολιτικά προβλήματα και τον κίνδυνο να κατηγορηθεί ως νέα αποικιακή δύναμη, η Κίνα πρωτοστατεί στην εκμετάλλευση των πρώτων υλών σε πολλές αφρικανικές και ασιατικές χώρες.
Μακριά φαίνεται να είναι οι αναμνήσεις από τους λιμούς που τυραννούσαν τον κινέζικο πληθυσμό κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες. Ωστόσο, παρά την προσπάθεια για εθνική παραγωγή και αποφυγή της εξάρτησης της χώρας από την ξένη παραγωγή τροφίμων, η κινέζικη ανάπτυξη έχει γιγαντώσει τις ανάγκες της χώρας σε διατροφή. Αγροτικά προϊόντα εισάγονται από τις ΗΠΑ, ενώ τεράστιες ποσότητες κρεάτων αναζητούνται σε όλο τον κόσμο.
Οπωσδήποτε, η εικόνα για την Κίνα που κυριαρχεί στον αναπτυγμένο κόσμο δεν ικανοποιεί την κινέζικη κυβέρνηση. Έτσι, οι λίστες αγορών των Κινέζων αρχίζουν να περιλαμβάνουν εταιρείες και δραστηριότητες από τον χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Παράλληλα, αναπτύσσονται οι τεχνικές δυνατότητες των κινέζικων μέσων, ώστε να υποστηριχθεί κατάλληλα το παγκόσμιο σύστημα πληροφόρησης που φιλοδοξεί να αποκτήσει η Κίνα. Χαρακτηριστική είναι η ανάπτυξη του κινέζικου κινηματογράφου με παραγωγές που βασίζονται στην κινεζική πολιτισμική παράδοση και την κινέζικη ιστορία. Χαρακτηριστικές είναι επίσης οι προσπάθειες των Κινέζων για μια θέση στον οργανωμένο μαζικό αθλητισμό με την αγορά διάσημων παικτών και αθλητών.
Το τεράστιο απόθεμα της Κίνας σε σκληρό νόμισμα της επιτρέπει να πραγματοποιεί και εκτεταμένα επενδυτικά προγράμματα κυρίως με την αγορά επιχειρήσεων και βιομηχανιών σε όλο τον κόσμο. Ειδικά, η Ευρώπη και κυρίως η Ευρωπαϊκή Ένωση δέχονται κινέζικες επενδύσεις, οι οποίες ξεκίνησαν από περιορισμένα ποσά, αλλά αυξάνονται ραγδαία και παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εκατοστιαία αύξηση από όλα τα κονδύλια που διαθέτουν οι Κινέζοι για επενδύσεις σε όλο τον κόσμο. Βέβαια, το 2009 από τα 12,5 περίπου τρισεκατομμύρια δολαρίων που αντιπροσωπεύουν τις συνολικές ξένες επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο το 3% αντιπροσώπευε επενδύσεις της Κίνας. Η παρακμάζουσα, λόγω της οικονομικής κρίσης, υποδομή πολλών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί με τη βοήθεια του κινέζικου αποθεματικού. Αλλά και οι ιδιωτικές επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσαν να αυξηθούν ραγδαία. Ήδη στην Κίνα αναπτύσσεται μία τάξη πλουσίων η οποία αριθμητικά συγκρίνεται με αυτή των Ευρωπαίων. Τα άτομα αυτά αναζητούν καταναλωτικές διεξόδους τις οποίες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να τους βοηθήσουν να επιλέξουν. Εκτός από επώνυμα πολυτελή προϊόντα κύρους οι Κινέζοι καταναλωτές ενδιαφέρονται βέβαια για τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα. Ήδη η προβληματική βιομηχανία αυτοκινήτων Saab έχει αγορασθεί από κινέζικα συμφέροντα, όπως και η πασίγνωστη  Volvo που αποτελούσε τμήμα της Ford.
Υπάρχει χωρίς αμφιβολία στροφή των Κινέζων στις επενδυτικές δραστηριότητές τους και η στροφή αυτή παρατηρείται κυρίως στις επιλογές που καταλήγουν σε ό,τι προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σηματοδοτεί μία μετάβαση από τις επενδύσεις σε βασικούς κλάδους, όπως η μεταποίηση και η υποδομή σε εκλεπτυσμένες επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και προϊόντων που απευθύνονται στον σύγχρονο τεχνολογικό και καταναλωτικό κόσμο. Προβλέπεται ως συνέπεια η δραματική αύξηση των κινέζικων επενδύσεων στην Ευρώπη. Οι τάσεις αυτές συμπίπτουν με την κρίση της ευρωζώνης και την απόλυτη ανάγκη χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επενδύσεις και χρηματοδότηση και επιβεβαιώνουν τους Ευρωπαίους καταναλωτές ως τους ιδανικούς αγοραστές των κινέζικων προϊόντων. Η Κίνα έχει ανταποκριθεί στις ευκαιρίες αυτές και έχει φροντίσει να διατηρεί σε ευρώ το ένα τέταρτο περίπου από το συνολικό της απόθεμα σε σκληρό νόμισμα 
Η μεγάλη αγοραστική δύναμη της Κίνας έχει αρχίσει να ανησυχεί χώρες που φοβούνται ότι θα απειληθεί η εθνική τους ανεξαρτησία. Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση της χρεοκοπημένης Ισλανδίας, στην οποία η Κίνα σχεδίαζε την αγορά 300 τετραγωνικών χιλιομέτρων γης (περίπου το 3‰ του εθνικού εδάφους), ώστε να εγκαταστήσει τεράστιες τουριστικές εγκαταστάσεις. Το σχέδιο ματαιώθηκε μετά από ανησυχίες της ισλανδικής κυβέρνησης ότι η γη αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες που θα εκμεταλλευθούν την Αρκτική, τώρα που γίνεται προσπελάσιμη λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ανάλογες ανησυχίες εκφράζονται από χώρες της κινέζικης περιφέρειας, οι οποίες ανησυχούν για την ενδεχόμενη ανάπτυξη του κινέζικου στρατιωτικού δυναμικού. Οι παρατηρητές στις ΗΠΑ όμως, είναι καθησυχαστικοί: δεν επιβεβαιώνονται φιλοδοξίες της Κίνας που θα αναλογούν στην οικονομική της ισχύ και βαρύτητα. Οι στρατιωτικές προετοιμασίες της Κίνας δεν ανησυχούν. Άλλωστε, παρά την έξοδο του κινέζικου στόλου σε ευρύτερες θάλασσες, το δυναμικό του είναι περιορισμένο. Ανάλογα αξιολογείται και η κινέζικη αεροπορία που παραμένει σε χαμηλό επιχειρησιακό επίπεδο, ενώ η κινέζικη τεχνολογία αδυνατεί να εφοδιάσει τη χώρα με αεροπορικά συστήματα προηγμένης τεχνολογίας.
Παρακολουθούμε την ιστορική ανατροπή του παγκόσμιου συστήματος και την υπέρβαση του διαχωρισμού Ανατολής και Δύσης. Η μεταποίηση και η συμβατική βιομηχανία συγκεντρώνονται στην Ασία. Αυτό σημαίνει την μετακίνηση του πλούτου προς Ανατολάς. Η υπερχρεωμένη Ευρωπαϊκή Ένωση, το έλλειμμα κατασκευαστικής και βιομηχανικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ και το τεράστιο απόθεμα κεφαλαίου της Κίνας, που σπεύδει να συμπληρώσει το κενό, είναι τα χαρακτηριστικά και ουσιώδη στοιχεία που μας δείχνουν πως θα διαμορφωθεί το μέλλον.

Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου 2012

Το Ισραήλ αδυνατεί να σταματήσει το Ιράν.




To κρίσιμο της κατάστασης περιγράφει η δήλωση του Πρωθυπουργού του Ιράν ότι: «θα εξαφανίσει το Ισραήλ με μία ατομική βόμβα» και η αντίστοιχη δήλωση του Πρωθυπουργού του Ισραήλ ότι: «απειλείται η ύπαρξη της χώρας του».
Από το έτος 2002, όταν δορυφορικές φωτογραφίες αποκάλυψαν την κατασκευή εργοστασίου εμπλουτισμού ουρανίου στην πόλη Natanz του Ιράν, το Ισραήλ αφήνει να εννοηθεί ότι δεν θα επιτρέψει την είσοδο του Ιράν στη λέσχη των πυρηνικών δυνάμεων. Την εποχή εκείνη μάλιστα, η αεροπορική αρμάδα του Ισραήλ είχε εμπλουτισθεί με τα προηγμένα μαχητικά F15I τα οποία κατασκευάζονται στις ΗΠΑ και διαθέτουν δεξαμενές καυσίμου ικανές για ένα βεληνεκές δράσης 3000 χιλιομέτρων, πράγμα που σημαίνει ότι το Ιράν βρισκόταν ήδη τότε στην ακτίνα δράσης της ισραηλινής αεροπορίας. Στο χρονικό διάστημα μέχρι σήμερα η ισραηλινή αεροπορία φρόντισε να βελτιώσει δεκάδες από τα καταδιωκτικά F16 τα οποία διαθέτει, έτσι ώστε να είναι συμβατά με τη δράση των βομβαρδιστικών μακράς δράσης F15I και να μπορούν να τα συνοδεύσουν σε επιχειρήσεις μακράς ακτίνας δράσης. Παράλληλα, η ισραηλινή αεροπορία διαθέτει προηγμένους κατασκοπευτικούς δορυφόρους και ικανό αριθμό από ελαφρά μη επανδρωμένα αεροπλάνα κατάλληλα για μεταφορά βομβών όπως και για ηλεκτρονικό πόλεμο. Το Ισραήλ πρωτοπορεί στην ανάπτυξη συστημάτων άμυνας που βασίζονται σε μη επανδρωμένα ελαφρά αεροπλάνα, όπως και στην κατασκευή κατασκοπευτικών δορυφορικών συστημάτων. Το Ισραήλ διαθέτει αξιόλογη πυρηνική δύναμη που δεν φαίνεται ότι θα διστάσει να την χρησιμοποιήσει αν απειληθεί η ύπαρξή του.
Ωστόσο σήμερα, η καταστροφή του εργοστασίου εμπλουτισμού του ουρανίου της Natanz δεν αρκεί για να εμποδιστεί το Ιράν να αποκτήσει ατομικά όπλα, πράγμα που φαίνεται πιθανό να συμβεί στους επόμενους μήνες. Το Ιράν έχει φροντίσει ώστε να κατανείμει τις δραστηριότητές του που έχουν σχέση με την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων σε πολλά σημεία της αχανούς επικράτειάς του. Οι στόχοι τους οποίους είναι υποχρεωμένο το Ισραήλ να καταστρέψει βρίσκονται κατανεμημένοι σε μια τεράστια επιφάνεια. Πρόκειται για το μεταλλείο ουρανίου στο μέσο της χώρας, για τον αντιδραστήρα στην περιφέρεια της Τεχεράνης, για το κέντρο πυρηνικών ερευνών στα βορειοδυτικά, για το εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου της Natanz στο κέντρο της περσικής ερήμου και για το ανάλογο υπόγειο εργοστάσιο κοντά στην ιερή πόλη Qum, όπως και για το εργοστάσιο κατασκευής συστημάτων φυγοκεντρισμού στην πόλη Mashhad στα σύνορα με το Τουρκμενιστάν. Πρόκειται συνολικά για δώδεκα στόχους από τους οποίους πιο σημαντικοί είναι τα δύο εργοστάσια εμπλουτισμού του ουρανίου.
Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του περιοδικού Time το Ισραήλ έχει απωλέσει τη δυνατότητα να καταστρέψει τις εγκαταστάσεις κατασκευής πυρηνικών όπλων του Ιράν με ένα αποφασιστικό πλήγμα, όπως είχε κατορθώσει για να εμποδίσει το Ιράκ το 1981 και τη Συρία το 2007 από το να γίνουν πυρηνικές δυνάμεις. Το πιθανότερο αποτέλεσμα φαίνεται ότι θα είναι κάτι ανάλογο με τον βομβαρδισμό της γερμανικής παραγωγικής μηχανής κατά τα δύο τελευταία χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η γιγαντιαία αεροπορία των Συμμάχων απέτυχε να προξενήσει σημαντικές ζημίες στη γερμανική βιομηχανία και να τερματίσει έτσι τον πόλεμο. Ακόμη και αν το Ισραήλ περιοριστεί στο να καθυστερήσει την κατασκευή των πυρηνικών όπλων, και τότε είναι αμφίβολο το αν θα κατορθώσει να προξενήσει ζημία ικανή να εμποδίσει την Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα για ένα ή δύο χρόνια. Η αεροπορική δύναμη που θα επιχειρήσει θα πρέπει να πραγματοποιήσει εκατοντάδες εξόδους σε μια απόσταση πάνω από 1000 χιλιόμετρα από τις βάσεις της και πάνω σε μια επιφάνεια 1,3 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλαδή κοντά δέκα φορές της επιφάνειας του Αιγαίου. Αυτό απαιτεί μεγάλο αριθμό αεροσκαφών ανεφοδιασμού της δύναμης κρούσης με καύσιμα. Η μόνη αεροπορία που διαθέτει τον απαιτούμενο αυτό αριθμό είναι η αεροπορία των ΗΠΑ. Επιπλέον, το Ισραήλ δεν διαθέτει αεροπλανοφόρα τα οποία θα μπορούσαν να προσφέρουν βάση κοντά στους στόχους. Ένα πρόσθετο σοβαρό πρόβλημα φαίνεται να αποτελεί η ανάγκη για ειδικής μορφής εκρηκτικό εξοπλισμό. Το εργοστάσιο της Natanz βρίσκεται στα υπόγεια ενός εξαόροφου κτηρίου, αυτό δε της Qum κάτω από βράχους πάχους 80 μέτρων. Ακόμη και ο εξοπλισμός που διαθέτουν οι ΗΠΑ δεν φαίνεται ικανός να διαπεράσει τέτοια εμπόδια. Αναφερόμαστε στο αόρατο στα ραντάρ προηγμένο βομβαρδιστικό Β-2 που διαθέτει οπλισμό κατάλληλο για διάτρηση πολλών μέτρων σκυροδέματος ή βράχων.
Η απειλή που επιμένει να πραγματοποιήσει το Ιράν δεν είναι δυνατό να αφήσει αδιάφορο το Ισραήλ, αλλά και τις ΗΠΑ. Καθυστέρηση δυναμικής αντιμετώπισης σημαίνει ότι στο άμεσο μέλλον Ισραήλ, ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν πολύ πιο δύσκολη συγκυρία με το Ιράν πυρηνικά οπλισμένο. Είναι πολύ πιθανό ότι οι ΗΠΑ θα αναγκασθούν αυτές πια να επέμβουν χωρίς καθυστερήσεις.


Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2012

Γιατί διαβάζουμε βιβλία;


Το ερώτημα αυτό επαναλαμβάνεται επίμονα για πρώτη φορά μέσα στα πάνω από 500 χρόνια από τότε που ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος κατέστησε το βιβλίο κοινό κτήμα. Μέχρι σήμερα το ερώτημα αφορούσε μόνο αυτούς που πρακτικά είναι αναλφάβητοι, μόνο δηλαδή όσους χαρακτηρίζονται στο δυτικό κόσμο ως δυσλεκτικοί, και δεν είναι λίγοι. Το ερώτημα βέβαια διατυπώθηκε όταν η ψηφιακή τεχνολογία κατέκτησε τις προτιμήσεις του δυναμικού τμήματος του κοινού στον δυτικό κόσμο και κατέκλυσε στη συνέχεια τον κόσμο ολόκληρο. Δημιουργήθηκε έτσι μια αντιπαλότητα των ψηφιακών μέσων προς το βιβλίο που για τους θαυμαστές τους μέλλουν να κυριαρχήσουν και να σημάνουν το τέλος της έντυπης μορφής του λόγου. Ωστόσο, η αντιπαλότητα βιβλίου – ψηφιακών μέσων μάλλον αποτελεί μια φαντασία και δεν είναι πραγματική.
O κόσμος που ζούμε σήμερα είναι ο κόσμος της επιταχυνόμενης δράσης, που διαρκώς γίνεται πιο γρήγορη χάρη στην τεχνολογία και λόγω της έλλειψης χρόνου. Πραγματικά, το να βυθιστεί κανείς σε ένα καλό βιβλίο και να απομονωθεί για κάποιες ώρες από τον κόσμο των μέσων και τις οθόνες τείνει πια να εξελιχθεί σε αναχρονισμό και σίγουρα αποτελεί κάτι το παράδοξο. Δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος και ο ρυθμός που επικρατεί δεν ευνοεί τέτοιες ασχολίες. Η ανάπτυξη της μυστικής ζωής, για την οποία ο αναγνώστης χρειάζεται διαρκώς να τροφοδοτείται και να ανατρέχει σε βιβλία μοιάζει πια με φαντασία και αυταπάτη. Τι απομένει λοιπόν από τους λόγους που μας κάνουν να αναζητούμε τα βιβλία, αφού και η πληροφόρηση που είναι ο τελευταίος από τους λόγους αυτούς, μπορεί σήμερα να πραγματοποιηθεί χωρίς τα βιβλία;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό πρέπει να αντιληφθούμε τη φυσιολογική σημασία που έχει για τον εγκέφαλό μας η ανάγνωση των βιβλίων. Υποστηρίζεται ότι ο εγκέφαλος αναπαριστά στη φαντασία κάθε κατάσταση που περιγράφει ή αφήνει να εννοηθεί η ανάγνωση ενός βιβλίου. Αυτό σημαίνει μια περίπλοκη εγκεφαλική σύνθεση ή με άλλα λόγια έναν εμπλουτισμό της ικανότητας του εγκεφάλου με τη δημιουργία νέων νευρικών διεγέρσεων. Η αντίληψη αυτή, δηλαδή το ότι ο εγκέφαλος υφίσταται κάποια φυσιολογική μεταλλαγή με την εμπειρία της ανάγνωσης, μπορεί να πιστοποιηθεί από την επίδραση που αισθανόμαστε ότι μόνιμα εξασκεί στον προσανατολισμό μας στον κόσμο ένα βιβλίο από αυτά που θεωρούμε ότι μας έχουν ριζικά επηρεάσει.
Το βιβλίο και η ανάγνωσή του παραμένουν ως τα θεμέλια της εκπαίδευσης. Έτσι, το να διαβάζεις παραμένει ως στοιχείο κοινωνικής οργάνωσης. Οπωσδήποτε, τα βιβλία εξακολουθούν να προσφέρουν τις πύλες για την είσοδο σε σφαίρες προσωπικής ανάπτυξης και για ταξίδια ατομικής εκπλήρωσης. Παράλληλα, τα βιβλία είναι ο μόνος τόπος συνάντησης των μυστικών τρόπων που χαρακτηρίζουν τις ιδιαίτερες ζωές του συγγραφέα και των αναγνωστών. Η μοναδικότητα του κειμένου δεν μπορεί με κανένα τρόπο να αμφισβητηθεί. Οι μυστικοί τρόποι των κειμένων δύσκολα μπορούν να βρεθούν στους ψηφιακούς κόσμους της οθόνης και, αν βρεθούν, δεν μπορούν να συγκριθούν με το βιβλίο. Μπορούμε έτσι να πούμε ότι, αν το βιβλίο παρακμάσει σε βαθμό που θα πάψει να επηρεάζει, τότε θα σημάνει και μια καμπή στην ιστορία του πολιτισμού: Δεν θα είμαστε πια δεμένοι με τον ατομικό απομονωμένο στοχασμό και η ικανότητά μας για δημιουργική σκέψη θα υποχωρήσει ανάλογα.
Όπως και να το κάνουμε, οι συζητήσεις για το τέλος του βιβλίου μπορεί να είναι αβάσιμες, αφού η τεχνική μάς δίνει σύγχρονες λύσεις πραγματοποιώντας τη βιβλιοθήκη της τσέπης με τις νέες συσκευές ανάγνωσης, που μεταφέρονται παντού και που δεν είναι παρά μια μεταλλαγμένη μορφή του βιβλίου. Δεν έχει έννοια, λοιπόν, το να θρηνούμε για το τέλος του βιβλίου όταν το τεχνικό μέσο γι΄ αυτό δεν είναι παρά μια νέα μορφή του.
Αν σταματήσουμε το διάβασμα θα πάψουμε να είμαστε αυτά για τα οποία συνηθίσαμε να είμαστε περήφανοι: Θα πάψουμε να είμαστε εσωτερικά πλούσιοι, θα χάσουμε ίσως μεγάλο μέρος από τους μυστικούς κόσμους που διαφυλάσσουμε και που μας επιτρέπουν να επικοινωνούμε, ο κόσμος σίγουρα θα γίνει πιο φτωχός. Η τεχνική θα πρέπει να προσαρμοσθεί και να υποταχθεί στη σκοπιμότητα που εξασφαλίζει το μέλλον του βιβλίου.