Δευτέρα 17 Ιουλίου 2017

Ψωμά Άννα, «Αρχοντικά της Λιβαδειάς. Κατάλοιπα αρχιτεκτονικής μνήμης», Ιδιωτική Έκδοση, Λιβαδειά 2016, σχήμα 21x30, σελ. 194.




Η μοναδικότητα και ο χαρακτήρας των ελληνικών πόλεων χάνονται χωρίς επιστροφή. Οι ελληνικές πόλεις αλλάζουν όψη και ύφος. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο χαρακτήρας των σύγχρονων ελληνικών πόλεων δεν διατηρεί ορισμένες από τις αρετές του, ωστόσο, η χώρα προσαρμόζεται σε ρυθμούς και εκφράσεις που είναι διαφορετικές από αυτές της παράδοσης. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην κατάσταση αυτή υπάρχει ριζική αντίθεση και μάλιστα από μέρους ανθρώπων με επιρροή και αξία. Δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπαθούν μέσα στα στενά πλαίσια του περιβάλλοντός τους να αντιδράσουν. Μια μορφή αντίδρασης στην αλλοτρίωση και καταστροφή του ιστορικού περιβάλλοντος είναι και η εκτεταμένη προσπάθεια που καταβάλλουν σήμερα πολλοί από αυτούς που καταλαβαίνουν τί συμβαίνει.  Ειδικά στον τομέα των εκδόσεων και των μελετών των ελληνικών πόλεων υπάρχει οργασμός. Η πλειονότητα σχεδόν των ελληνικών πόλεων διαθέτει τώρα εξαιρετικές εκδόσεις που τις περιγράφουν, τις προσδιορίζουν και τους δίνουν την ταυτότητά τους.

Το μεγάλο αυτό καθήκον ανέλαβε αυθόρμητα για τη Λιβαδειά η Λιβαδείτισσα αρχιτέκτων και ζωγράφος Άννα Ψωμά. Δεν θα υπήρχε καταλληλότερο πρόσωπο για αυτό το εγχείρημα.  Η κ. Ψωμά έχει εργαστεί επαγγελματικά για την ανοικοδόμηση της πόλης. Παράλληλα, εκτέλεσε με συνέπεια, αμισθί, κοινωνικές υπηρεσίες και προσέφερε αρχιτεκτονικά σχέδια και μελέτες με επιβλέψεις για τη συντήρηση και ανακαίνιση των πολυαρίθμων θρησκευτικών μνημείων του Νομού Βοιωτίας. Δεν θα πρέπει να παραλείψουμε τις δωρεές της Άννας Ψωμά για κοινωνικούς σκοπούς. Τα βιβλία που εκδίδει τα χρηματοδοτεί η ίδια και τα έσοδα από τις πωλήσεις τους διατίθενται για κοινωνικά έργα.

Το βιβλίο «Αρχοντικά της Λιβαδειάς» βασίζεται στην ιδιωτική και διορατική προσπάθεια της Άννας Ψωμά, να αποτυπώσει σχεδιαστικά και φωτογραφικά τα παρακμάζονται αρχοντικά της Λιβαδειάς.  Στο επόμενο βιβλίο της, η Άννα Ψωμά αποτυπώνει τα υδροκίνητα βιομηχανικά κτίρια της Λιβαδειάς, που αποτέλεσαν τη βάση και την πηγή του πλούτου που βοήθησε στην ανέγερση των αρχοντικών. 

Το βιβλίο για τα «Αρχοντικά της Λιβαδειάς» ξεκινά με ένα πρόλογο και μια εισαγωγή που εξηγούν καθαρά τις διαδικασίες μετά από τις οποίες γράφτηκε το βιβλίο. Παρατίθεται μια ενδιαφέρουσα αφήγηση για την ιστορική εξέλιξη της μετα-επαναστατικής αρχιτεκτονικής και την «παραδοσιακή κατοικία». Αφιερώνεται ικανοποιητικός χώρος για την περιγραφή του νεοκλασσικισμού στην ελληνική κατοικία και περιγράφονται με σαφήνεια οι αρχιτεκτονικοί τύποι των αρχοντικών της Λιβαδειάς. Όλο το βιβλίο είναι γεμάτο από σχέδια και σπάνιες φωτογραφίες που δίνουν το αίσθημα ότι το βιβλίο θα αποτελέσει για την πόλη της Λιβαδειάς ένα κτήμα ες αιεί. Κατόπιν αρχίζει η συναρπαστική παρουσίαση των αρχοντικών, η οποία δεν αποτελείται μόνο από κείμενα, αλλά πλαισιώνεται με αφθονία σχεδίων και φωτογραφιών. Οι πληροφορίες που δίδονται είναι μοναδικές και παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Ειδικά για τις οικοδομικές λεπτομέρειες και διακοσμήσεις η παράθεση φωτογραφιών και ο σχολιασμός τους αποτελούν μοναδικό κατόρθωμα, αν υπολογίσουμε το μέγεθος της δουλειάς και την απουσία αναλόγων φωτογραφιών σε παρόμοιες εκδόσεις.

Δίδεται μια ιστορική διάσταση με την διαίρεση της παρουσίασης σε περιόδους. Έτσι το θέμα κερδίζει σε βάθος και ο αναγνώστης αποκτά το ιστορικό στοιχείο που συνήθως λείπει. Παρουσιάζονται πολλά αρχοντικά τα οποία αδίκως κατεδαφίστηκαν. Παρουσιάζεται μάλιστα και η σχετική γραφειοκρατική αντιμετώπιση του θέματος της κατεδάφισης κτισμάτων τα οποία κανονικά θα έπρεπε να είναι διατηρητέα. Παρουσιάζεται ένας αριθμός κτισμάτων που ο συγκυριακός επισκέπτης της πόλης συνήθως προσπερνά χωρίς να υποπτεύεται τον αισθητικό τους πλούτο. Και είναι πολλά και η παρουσίασή τους εξαντλητική.  

Τα αρχιτεκτονικά σχέδια είναι εξαιρετικά, ανάλογα προς τις ικανότητες ενός επαγγελματία επιστήμονα. Η δουλειά και ο μόχθος είναι φανερά.  Αλλά και ο χρόνος που διατέθηκε για το αποτέλεσμα αυτό, κάνει το βιβλίο έργο ζωής.

Η ερευνήτρια περιορίστηκε στην μετα-επαναστατική Λιβαδειά και δεν αναφέρεται στην αρχιτεκτονική μορφή της πόλης κατά την προ-επαναστατική περίοδο.  Δεν έχω γνώση του θέματος, αλλά έχω την εντύπωση ότι υπάρχουν αρκετές απεικονίσεις της πόλης και των κτιρίων της σε ταξιδιωτικά χρονικά από τον 17ο αιώνα και μετά.  Δεν περιγράφονται λοιπόν σε έκταση οι δραστηριότητες των μπουλουκιών των οικοδόμων της Τουρκοκρατίας, οι οποίοι θα πρέπει να είχαν εκτεταμένη δραστηριότητα στη Λιβαδειά μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.

Το όλο έργο κλείνει με μια καλή και διαβασμένη βιβλιογραφία.


Δεν υπάρχουν σχόλια: